Sanctus Brendanus et insula mirabilis

 

St. Brendan (Sanctus Brendanus) was an Irish monk who lived in the 6th century CE, and whose legend grew with time until by the 9th century, when this text was written, the story of his god-given mission of exploration had reached mythic proportions.  In this story, Brendan and the faithful (but not always too bright) monks who accompanied him find themselves on a very strange island.  But perhaps it isn’t really an island at all …

 

The text is written in Mediaeval Latin, which has some differences from the classical variety – but all of these differences (such as some changes in word order and use of prepositions) tend to make it easier for English-speakers to read, so be flexible, keep in mind the characters and story line, and be willing to guess at what you don’t know.

 

Note: some of the “little words” like, ac, atque, vero, etc., do not really need to be translated – they give the sense of the narrative in Latin but in English, they would be superfluous. (_____________)

 

Fratres ad insulam mirabilem veniunt  (part ultima Capituli X)

 

Grammar: 

 

Vocabulary:

arena, -ae  f  = sand

exeo, -ire, -ii, -itum  = to leave

litus, litoris  n  = shore

oratio, -onis  f  = speeches, prayers

porro  = but, indeed

portus, -us  m  = harbor

praecipio, -ere, -cepi, -ceptum  = to command

rarus, -a, -um  = scarce

silva, -ae  f  = forest

sto, stare, steti, statum = to stop, to stand

ullus, -a, -um  = any

 

Cum autem venissent ad aliam insulam, coepit illa navis stare antequam portum* illius* potuissent tenere.  Sanctus Brendanus praecepit fratribus exire de navi et ita fecerunt. Tenebantque navem ex utraque* parte cum funibus* usque dum* ad portum venit.  Erat autem illa insula petrosa* sine ulla herba.  Silva rara erat ibi et in litore illius nihil de arena fuit.  Porro pernoctantibus* in orationibus et in vigiliis* fratribus foras (de) navi vir Dei sedebat intus.

*portus, -us = harbor

*illius = of it (the island)

*praecipio, -ere, -cepi, ceptum = to command

*utraque = either

*funis??  = ropes

*usque dum = until

*petrosus, -a, -um  = rocky

*pernocto, -are, -avi, -atum  =  to spend the night

*vigilium, -ii, n  =  vigils

foras (adv.)  =  outside (of)

intus  (adv.) = inside

 

      

Igne a fratribus incenso quod evenit (Capitulum XI)

 

Grammar:

 

Vocabulary

deprecor, -ari, deprecatus sum  =  to pray or beseech

fero, ferre, tuli, latum = to carry

mane  =  morning

nolo, nolle, nolui  =  to refuse, to not want to

sacerdos, sacredotis, m or f  =  priest (also, monk)

scio, scire, scivi, scitum  =  to know

vero (adv.)  = but, indeed

 

 

Sanctus vero Brendanus sciebat qualis erat illa insula, sed tamen noluit illis indicare ne fuissent perterriti. Mane autem facto praecepit sacerdotibus ut singuli missas* cantasset* et ita fecerunt.  Cum ergo sanctus Brendanus et ipse cantasset missam in navem, coeperunt fratres crudas* carnes* porterare foras de nave ut condidissent sale* et etiam pisces quos secum tulerunt de alia insula.  Cum haec fecissent, posuerunt cacabum* super ignem.  Cum autem ministrassent* lignis ignem et fervere* cepisset cacabus, coepit illa insula se movere sicut unda*.  Fratres vero ceperunt currere ad navem deprecantes patrocinium* sancti patris.

*missa, -ae  f  = Mass

*cantassest = cantavisset, “they sing”

* crudas carnes =

*condidissent sale = salt them (preserve them with salt)

*cacabus, -i  m, = a cauldron

*ministrassent = ministravissent, they tended to

*fervere = to boil

*unda, -ae  f  =  a wave

* patronicium, -i  n = protection

 

Brendanus insulam quod verum esset illis narrat (Capitulum XI)

Grammar:

 

Vocabulary:

ignis, ignis  m  =  fire

admiror, -are, -atus sum, to be amazed

caput, capitis  n  =  head

iungo, -ere, iunxi, iunctum  =  to join

piscis, -is  m  =  fish

valde (adv) = greatly, a lot

expavesco, -ere  =  to become terrified

nato, -are, -avi, -atum = to swim

pavor, pavoris  m  =  fear

quaero, -ere, quaesivi, quaesitum  = to seek

 

At ille singulos per manus trahebat intus*.  Relictisque omnibus quae portabant in illam insulam, coeperunt navigare.  Porro illa insula ferebatur in oceanum.  Tunc poterant videre ignem ardentem super duo miliaria*.   Sanctus Brendanus narravit fratribus quod hoc esset dicens: “Fratres, admiramini quod fecit haec insula?”  Aiunt: “Admiramur valde, nec non et ingens pavor* penetravit nos.” Qui dixit illis: «Filioli* mei, nolite expavescere.  Deus enim revelavit mihi hac nocte per visionem sacramentum* huius rei.  Insula non est ubi fuimus sed piscis.  Prior omnium natanium in oceano, quaerit semper suam caudam* ut simul iungat capiti, et non potest pro longitudine* quam habet, nomine Jasconius».

*intus = inside the ship (where St. B has stayed)

*ardeo, -ere, arsi, arsum = to burn

*miliarium, i  n  = a mile

*Aiunt = they said

*filiolus = diminutive of filius

*sacramentum  =

*cauda, -ae  f  =  tail

longtitudo, longtitudinis,  f  = length