Sanctus Brendanus et insula
mirabilis
The
text is written in Mediaeval Latin, which has some differences from the
classical variety – but all of these differences (such as some changes in word
order and use of prepositions) tend to make it easier for English-speakers to
read, so be flexible, keep in mind the characters and story line, and be
willing to guess at what you don’t know.
Note:
some of the “little words” like, ac, atque, vero, etc., do not really need to
be translated – they give the sense of the narrative in Latin but in English,
they would be superfluous. (_____________)
Fratres ad insulam
mirabilem veniunt (part ultima Capituli X)
Grammar:
Vocabulary:
arena,
-ae f
= sand
exeo,
-ire, -ii, -itum = to leave
litus,
litoris n = shore
oratio,
-onis f
= speeches, prayers
porro = but, indeed
portus,
-us m
= harbor
praecipio,
-ere, -cepi, -ceptum = to command
rarus,
-a, -um = scarce
silva,
-ae f
= forest
sto,
stare, steti, statum = to stop, to stand
ullus,
-a, -um = any
Cum autem venissent ad aliam insulam, coepit illa navis stare
antequam portum* illius* potuissent tenere.
Sanctus Brendanus praecepit fratribus exire de navi et ita fecerunt.
Tenebantque navem ex utraque* parte cum funibus* usque dum* ad portum
venit. Erat autem illa insula petrosa*
sine ulla herba. Silva rara erat ibi
et in litore illius nihil de arena fuit.
Porro pernoctantibus* in orationibus et in vigiliis* fratribus foras
(de) navi vir Dei sedebat intus. |
*portus, -us = harbor *illius = of it (the island) *praecipio, -ere, -cepi, ceptum = to command *utraque = either *funis?? = ropes *usque dum = until *petrosus, -a, -um =
rocky *pernocto, -are, -avi, -atum
= to spend the night *vigilium, -ii, n = vigils foras (adv.) = outside (of) intus (adv.) = inside |
Igne a fratribus incenso
quod evenit (Capitulum XI)
Grammar:
Vocabulary
deprecor,
-ari, deprecatus sum = to pray or beseech
fero,
ferre, tuli, latum = to carry
mane =
morning
nolo,
nolle, nolui = to refuse, to not want to
sacerdos,
sacredotis, m or f = priest (also, monk)
scio,
scire, scivi, scitum = to know
vero
(adv.) = but, indeed
Sanctus vero Brendanus sciebat qualis erat illa insula, sed
tamen noluit illis indicare ne fuissent perterriti. Mane autem facto
praecepit sacerdotibus ut singuli missas* cantasset* et ita fecerunt. Cum ergo sanctus Brendanus et ipse
cantasset missam in navem, coeperunt fratres crudas* carnes* porterare foras
de nave ut condidissent sale* et etiam pisces quos secum tulerunt de alia
insula. Cum haec fecissent, posuerunt
cacabum* super ignem. Cum autem
ministrassent* lignis ignem et fervere* cepisset cacabus, coepit illa insula
se movere sicut unda*. Fratres vero
ceperunt currere ad navem deprecantes patrocinium* sancti patris. |
*missa, -ae f = Mass *cantassest = cantavisset, “they sing” * crudas carnes = *condidissent sale = salt them (preserve them with salt) *cacabus, -i m, = a
cauldron *ministrassent = ministravissent, they tended to *fervere = to boil *unda, -ae f = a
wave * patronicium, -i n =
protection |
Brendanus insulam quod
verum esset illis narrat (Capitulum XI)
Grammar:
Vocabulary:
ignis,
ignis m
= fire
admiror,
-are, -atus sum, to be amazed
caput,
capitis n = head
iungo,
-ere, iunxi, iunctum = to join
piscis,
-is m
= fish
valde
(adv) = greatly, a lot
expavesco,
-ere =
to become terrified
nato,
-are, -avi, -atum = to swim
pavor,
pavoris m = fear
quaero,
-ere, quaesivi, quaesitum = to seek
At ille singulos per manus trahebat intus*. Relictisque omnibus quae portabant in illam
insulam, coeperunt navigare. Porro
illa insula ferebatur in oceanum. Tunc
poterant videre ignem ardentem super duo miliaria*. Sanctus Brendanus narravit fratribus quod
hoc esset dicens: “Fratres, admiramini quod fecit haec insula?” Aiunt: “Admiramur valde, nec non et ingens
pavor* penetravit nos.” Qui dixit illis: «Filioli* mei, nolite
expavescere. Deus enim revelavit mihi
hac nocte per visionem sacramentum* huius rei. Insula non est ubi fuimus sed piscis. Prior omnium natanium in oceano, quaerit
semper suam caudam* ut simul iungat capiti, et non potest pro longitudine*
quam habet, nomine Jasconius». |
*intus = inside the ship (where St. B has stayed) *ardeo, -ere, arsi, arsum = to burn *miliarium, i n = a mile *Aiunt = they said *filiolus = diminutive of filius *sacramentum = *cauda, -ae f =
tail longtitudo, longtitudinis,
f = length |